ΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ, ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ ΜΕ ΑΝΕΞΑΚΡΙΒΩΤΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ…

 

Είναι ανεξακρίβωτες οι προθέσεις του   καθώς σιωπηλός μας οδηγεί

πέρα από τις γνωστές θάλασσες

πλοηγός του απείρου   με πρόσωπο σκοτεινό

 

έχουν πολλά να εξερευνήσουν    τα τυφλά μας μάτια

τα μυστικά της άλλης όχθης 

τι κρύβεται πέρα απ’ την αγάπη

πώς από μαύρο πυρήνα   εκσφενδονίζεται ακέραιο το φως

 

ο δικός του ουρανός   είναι μια έρημος με υπόγεια νερά

 ένας ανεξερεύνητος γαλαξίας   όπου καίγονται οι ψυχές σαν άστρα

…………………………………. 

εδώ γκρεμίζονται οι αιώνες μέσα στη θάλασσα   χωρίς ούτε έναν ήχο

το ψάρι γεννιέται και το φύλλο   στο ίδιο ακριβώς σημείο

που χάνονται οριστικά τα ίχνη   της πανανθρώπινης πορείας

 

τον χώρο σημαδεύει ένας ήλιος γυμνός

μεγάλος σαν το γαλάζιο του ουρανού

που περικλείουν τα φτερά του γλάρου

απέραντος σαν τις σκόρπιες φωνές   και τα παιχνίδια των παιδιών

κάτω απ’ τ’ αγιόκλημα και τα γεράνια

 

στο κοντάρι ανεμίζει η ψυχή μου

φωτιά που ανάβει με περηφάνεια ο ναυαγός

γνωρίζοντας πως χαιρετίζει κάθε μέρα την αντανάκλασή της

σαν καράβι   σ’ έναν ορίζοντα αμετάκλητα άδειο…

[Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1  και ΝΑΥΑΓΟΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ μ. Χ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ, δυο ποιήματα  από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ  1986 κι άλλα ποιήματα από την ίδια συλλογή έτσι όπως ανθολογήθηκαν στη συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων του Τόλη Νικηφόρου ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΔΕΟΥΣ, Επιλεγμένα Ποιήματα 1966-2017, εκδόσεις Ρώμη]

 

ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, 3 και 4

ο πελαργός ταΐζει τα μικρά του    με ψήγματα ουρανού

είναι η στιγμή που τα φτερά

κρατάει στη στέγη διπλωμένα   ή μήπως όχι

το ένα πόδι υψώνοντας

και το λευκό κηρύκειο του λαιμού

 

η πέτρα κρύβει μέσα της   το άγαλμα ή ένα σπίτι

κάθε στιγμή μπορεί το ξύλο

ένα παιχνίδι να γεννήσει ή τη φωτιά

μέσα στη λάσπη   ήδη ανθίζει το πιο μεθυστικό λουλούδι

ένα μεγάλο κόκκινο πουλί

σκίζει σαν αστραπή τον ουρανό

 

ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΓΛΩΣΣΑ Ο ΠΟΝΟΣ

(από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1986)

γυμνός απέραντος ανυπόκριτος

εν αρχή ην ο πόνος

το μέγα της γης μαγνητικό πεδίο

η σφραγίδα των αιώνων

 

σύντροφοι, αντιλάλησε

ο υπέρτατος ειρηνοποιός

άστρα είναι τα δάκρυα του θεού

πάνω στο ανθρώπινο δράμα

 

η κραυγή που αναθρώσκει στον σύμπαντα κόσμο

 

ΓΡΑΜΜΑ (στην Ισιδώρα)

συγχώρα με για τον βαρύ χειμώνα

σου αναγγέλλω την επιστροφή των πελαργών

και σου χαρίζω δυο μικρά ποιήματα

να στροβιλίζονται στον κήπο σου

σαν ανοιξιάτικες νιφάδες

είσαι καλά;

 

ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ (από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1986)

γενεές καλπάζουν στο φως

γενεές κατακρημνίζονται στη στάχτη

 

αυτό το ανυπόταχτο κλαδί

σαν αετός στο μπλε που φτερουγίζει

είναι μια τούφα απ’ τα μαλλιά μου

κι ο άνεμος που μες τα φύλλα του γεννιέται

είναι η καυτή ανάσα μου

 

ανθίζω και δοξάζω τη ζωή

στο παγωμένο στήθος του θανάτου

 

MODUS VIVENDI

τι κι αν ακούγονται γαυγίσματα

και η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη κεραυνούς

τι κι αν υψώνεται μπροστά μας

η πινακίδα με τη νεκροκεφαλή

και το ξερό πηγάδι χάσκει απειλητικό

στο επόμενο μας βήμα

τις πεταλούδες βλέπουμε εμείς

απολαμβάνουμε τη μουσική και τα λουλούδια

και πάντα περιμένουμε τον ήλιο

 

να ζούμε μάθαμε σχεδόν ευτυχισμένοι

χαϊδεύοντας το λυσσασμένο σκύλο

 

Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΧΘΡΟΣ

(από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1986)

σε μυστικά κυκλώματα του εγκεφάλου

και σε άγνωστες διαστάσεις των κυττάρων

ελλοχεύει ο θανάσιμος αντίπαλος

ένας καταχθόνιος συνωμότης

που απεργάζεται την καταστροφή μας

με αξιοθαύμαστη υπομονή

 

να φοβάσαι την πικρή γεύση της μοναξιάς

και το ανεξερεύνητο φάσμα της αλήθειας

 

Η ΜΟΝΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΩΝΗ

ας έλεγε ο Αντώνιος

τα τραύματα του Καίσαρα   πως ήτανε στόματα βουβά

στην εποχή μας οι πληγές  

συνθέτουν μουσική    και γράφουν στίχους

είναι η μόνη ανθρώπινη φωνή

ενώ βουβοί οι δολοφόνοι

μονότονα ακονίζουν το μαχαίρι

 

ΜΟΙΡΑ ΑΓΑΘΗ

(από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1986)

αν είναι πράσινο φύλλο

σ’ έρημο καπνομάγαζο

κι ούτε μια αχτίδα ήλιου

διαπερνά τα σκονισμένα τζάμια

όταν σε έσχατη απόγνωση

γυρεύεις τις πηγές σου

θυμήσου πως στην κωμόπολη Σουγκ-λι της Κίνας

υπάρχω εγώ

περίτεχνο ψηφιδωτό και φως

προορισμένος να χαϊδεύω τα γυμνά σου πέλματα

 

ΚΑΣΤΑΛΙΑ ΠΗΓΗ

γαλάζιο σύννεφο   μικρό πουλί

δώρο της τύχης και της άνοιξης

σαν ινδιάνος ονομάζω το παιδί μου

 

ζεστή φωτιά

αρκούδας γούνα απαλή

ανθισμένο καλύβι σ’ ένα κόσμο ερημιάς

σαν Εσκιμώος ονομάζω το παιδί μου

 

πρωινή δροσιά του χόρτου

φτερουγίζει στο μέτωπό του

η ανάσα του σαν κόκκινο μπαλόνι

υψώνει επίκληση στον ουρανό

με δέος η απεραντοσύνη

αγγίζει τα δυο του χρόνια

 

κι εγώ ισοβίτης από τοίχο σε τοίχο

τα βήματά μου που μετρούσα

λούζομαι τώρα στις μυστικές του λέξεις

με τα νύχια στην πέτρα ζωγραφίζω το φως

 

ΦΑΙΑ ΑΡΚΤΟΣ

(από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1986)

αιώνες μακριά περιπλανιέται

από τον κόρφο της σπηλιάς

σέρνοντας τα μοναχικά της πέλματα   σε ξερά φύλλα

 

με γεύση εξαίσια από μέλι

ψηλά κρατώντας το άγριο μαλλιαρό κεφάλι

αναζητάει στα πυκνά φυλλώματα

τους ανεπαίσθητους ιριδισμούς

και τη φωτιά κάποιου κρυμμένου ήλιου

 

με νύχια φοβερά και δόντια

και γούνα απαλό μετάξι

έρημη κυκλωμένη από ύαινες και λύκους

βραχνή ακούει τη φωνή της

ν’ αντιλαλεί στους βράχους

 

είναι η φύση της αυτή

αυτός ο δρόμος

αυτά τ’ αστραφτερά της μάτια

 

ΘΕΑ ΑΠ’ ΤΗ ΛΕΚΑΝΗ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ

το κρύο μπαίνει απ’ το σπασμένο τζάμι

μπαίνει το μαυροπούλι με το ράμφος του

και το αχνό διάγραμμα τριών σπιτιών

μπαίνει μια λυγερή αφρικάνα

με τις αυθάδικες γροθιές για στήθια

μπαίνουνε γλάστρες κίτρινες πορτοκαλιές

ρούχα που κυματίζουν στο σχοινί

κάποιος που πίνει απέναντι καφέ

σκυφτός και μόνος

 

το κρύο μπαίνει γκρίζο απ’ το σπασμένο τζάμι

μπαίνει σκυφτό και μόνο

η μουσική ακούγεται

σαν να ’ναι λάθος οι στροφές του δίσκου

 

ΣΥΝΤΕΛΕΙΑ, 1984

(από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΠΛΟΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1986)

Σεπτέμβρη μήνα αντήχησε

η μεγάλη συντέλεια στο μέταλλο του χρόνου

κόκκινη τέφρα εκσφενδονίστηκε στον ουρανό

που ορφάνεψε από τ’ αστέρια του

και χαμηλώνει αγγίζοντας το χώμα

 

έρημος στη σκοτεινιά και συλλαβίζω

Ρίτα Μπούμη Παπά η φλόγα

Μάνος Κατράκης η φωνή

Γιλμάζ Γκιουνέι το βλέμμα

 

πόσο ωραίο και μακρινό είναι το φως

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

(από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Ο ΝΑΥΑΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ 1986)

έστω λοιπόν

όταν στεγνώσει το ποτάμι  

όταν στερέψει η μνήμη   αίμα, δάκρυ κι ιδρώτα

ας είναι η αθωότητα το τελευταίο ψήγμα

στης φύσης που απομένει την τραχιά παλάμη

 

έστω λοιπόν   η έσχατη αυτή γαλήνη

τα πρόσωπα ας κρυσταλλώσει των πεθαμένων

για να βλαστήσουν στα τυφλά τους μάτια

κίτρινες πεταλούδες   φωνές παιδιών

μια στήλη ίσως καπνού που χαιρετίζει

το γυρισμό από ατέλειωτο σκοτάδι

 

έστω λοιπόν

αν είναι η νύχτα να σφραγίσει αυτόν τον κύκλο

κάτω απ’ τις ρημαγμένες πέτρες

ας μπουμπουκιάσει ένα καινούριο φως

 

ΘΑ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΘΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΣΕΙΡΗΝΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ (αμίλητοι θα ταξιδέψουμε η ζωή θα γλιστράει δίπλα αφήνοντας την ψευδαίσθηση της κίνησης):

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ (Θεσσαλονίκη 1938) συγκεντρώνει στον τόμο ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΔΕΟΥΣ μια επιλογή ποιημάτων του απ’ όλες τις μέχρι σήμερα ποιητικές συλλογές του. Πρόκειται, όπως εύστοχα σημειώνει στο επίμετρο του βιβλίου ο Πέτρος Γκολίτσης «για ένα βιβλίο με ποιήματα χρωμάτων και αφής που συνδυάζουν  τον μυστικισμό με τη γείωση – με το δικό του διακριτό και κατεκτημένο τρόπο - για ένα απόσταγμα που εκ των πραγμάτων συμβαίνει στη συγκεκριμένη περίοδο του βίου του, στα 84 του χρόνια, δηλαδή τώρα που οδεύει προς το πέρας μιας βιο-γραμμής και μια ποιητικής διαδρομής. Θέτοντας και ενεργοποιώντας τις προτεραιότητες, ποιητικές και βιωματικές, που τον οδήγησαν στη συγκεκριμένη, εκτενή και επαρκή θα λέγαμε επιλογή. Η οποία ενώ στέκεται και λειτουργεί σαφώς αυτόνομα, συνάμα καλεί και προς το σύνολο των ποιημάτων του… Σε μια σύντομη αναδρομή, αξίζει να σημειωθεί, πως ο αρχικά «κοινωνικός» ποιητής Νικηφόρου, περνά σε μια υπαρξιακή – υποστασιακή ποίηση, για να καταλήξει  μέσα από τον «μυστικισμό» στο «τίποτα» που, ενώ μας γεννά, οριστικά και αμετάκλητα μας καταπίνει… Αν έπρεπε να συνοψίσουμε τη στάση του θα λέγαμε πως είναι κάποιος που αποφασίζει «το φως», χωρίς να αγνοεί το βάθος του πραγματικού. Έτσι αντιρροπιστικά, πρεσβεύει πως η φύση του κόσμου φαίνεται να είναι πιο κοντά στον αλληλοσπαραγμό και στην κίνηση των σαρκοβόρων, παρά σε μια αέρινη και φωτεινή πραγματικότητα. Η «ιδέα» αυτή του σαρκοβόρου διαπερνά και «διαποτίζει» το σύνολο του έργου του, λειτουργώντας τόσο στο μεταφυσικό και θρησκευτικό επίπεδο, όσο και στο «κρατικό-εξουσιαστικό». Ο Νικηφόρου ως υποβολέας-medium, με τα ποιήματα-«οράματά» του, μας καλεί να γνωρίσουμε τις αναλαμπές αυτού που όντως είδε…» Και ο Πέτρος Γκολίτσης, κλείνοντας τη σύντομη εισαγωγή συμπεραίνει: «Ο Τόλης Νικηφόρου, ως άλλος Αναγνωστάκης, σε μεταφυσικά αυτή τη φορά πλαίσια, θα μας πει (;): ΣΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΠΑΙΖΑΜΕ. Αποφαινόμενος επαναληπτικά και ρέποντας προς: «… το όχι φως», προτάσσει τον παρηγορητικό ρόλο της τέχνης»

Δευτέρα, 3 Ιανουαρίου 2022